Ethereum ETF Onayı Sonrası Piyasa: Gas Ücretleri Neden Fırladı?
ABD’de spot Ethereum ETF’lerinin Temmuz 2024’te onaylanıp işlem görmeye başlaması ile birlikte kurumsal ilginin kalıcılaştığı yeni bir döneme girdik. Bu yeni dönemde zincir üzerindeki talep döngüleri ETF haber akışlarıyla birlikte hızlandı; özellikle son haftalarda gas maliyetlerinde gözlenen ani sıçramalar yatırımcıların ana gündemi oldu. Peki bu yükselişlerin arkasında ne var; ETF’ler, L2’ler ve protokol düzeyindeki değişiklikler gas piyasasını nasıl yeniden şekillendiriyor? Kriptomagic.com için hazırladığımız bu kapsamlı analizde tabloyu tüm boyutlarıyla ele alıyoruz.
Kısa Hatırlatma: ETF Onayı Ne Zaman Geldi, Ne Değişti?
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) spot Ether ETF’lerine 22 Temmuz 2024’te nihai yeşil ışığı yaktı; fonlar ertesi gün işlem görmeye başladı. Onay, Bitcoin ETF’leriyle açılan kurumsal kanalın Ethereum’a da genişletilmesi anlamına gelirken, yatırımcı tabanını derinleştirdi ve piyasadaki fiyat keşfi mekanizmalarını kurumsal katılımla zenginleştirdi.
Önemli bir ayrıntı: ETF’lerin Ether stake etmesine izin verilmiyor. Bu kısıt, fonların on-chain getirilerle arzı kilitleyerek ilave verim üretmesini engelliyor; buna karşın ETF yaratım/itfa süreçleri (creation/redemption) borsalar ile saklama kurumları arasında büyük hacimli ETH transferlerini beraberinde getirerek zincir üstü hareketliliği dönem dönem artırabiliyor.
“Gas Fırladı” Dediğimizde Tam Olarak Ne Fırlıyor?
Ethereum’daki ücretler artık çok boyutlu:
- Base (İşlem) Gas: L1’de bir işlemi Ethereum blokzincirine yazmanın maliyeti.
- Blob Gas: 2024/2025’te devreye giren EIP-4844 ile birlikte L2’lerin toplu verilerini (data availability) L1’e taşıyan “blob” işlemlerinin kendine has piyasa fiyatı.
Son haftalardaki “gas şoku”nun odağı çoğu senaryoda blob gas oldu. 30 Ekim 2025’te blob ücretleri tüm zamanların zirvesine çıkıp 42.000 gwei’yi aştı; bu, L2’lerin aynı anda yoğun veri yayınladığı anlarda L1’deki “veri kullanılabilirliği” kapasitesinin rekabet başlığına dönüşmesinden kaynaklandı.
EIP-4844’ün getirdiği ayrı blob gas piyasası, normal kullanıcı işlemleri (ETH transferi, DEX takası, NFT mint’i) ile L2 veri yazımlarının maliyetlerini kısmen ayrıştırdı. Bu sayede çoğu gün L1 işlem ücretleri tarihî düşüklerde gezinirken, L2 talep patlaması yaşandığında yalnızca blob tarafı keskin biçimde yükselebiliyor.
ETF Sonrası Dinamikler: Neden Talep Dalgaları Oluşuyor?
1) Yaratım/İtfa Akışları ve Piyasa Yapıcılar
ETF ihraççıları ile yetkili katılımcılar arasındaki yaratım/itfa döngüleri, spot piyasada yüksek hacimli ETH alım/satım ve transferlerini tetikler. Bu akışın bir kısmı saklama cüzdanlarıyla borsalar arasında zincir üzerinde gerçekleştiğinde, dönemsel blok alanı talebi artar. ETF’lerin işlem görmeye başlamasıyla bu mekanizma ETH’nin piyasa yapısının kalıcı parçası hâline geldi.
2) Volatilite → MEV ve Arbitraj Aktivitesi
ETF kaynaklı haber akışları ve fon giriş/çıkışları kısa süreli volatilite sıçramaları yaratabiliyor. Volatilite arttığında, MEV fırsatları (arbitraj, likidasyon, sandwich vb.) çoğalıyor; bloklara daha çok ve daha yüksek ücretli işlemin sığdırılmak istenmesi gas fiyatını yukarı iter.
3) L2 Patlaması ve DA (Data Availability) Baskısı
L2’ler DEX, oyun ve sosyal uygulamalarda günlük işlemleri ucuzlattı; fakat bu ölçekleme, L1’e düzenli aralıklarla toplu veri yayınlama zorunluluğu getiriyor. Kullanım aynı anda zirve yaptığında, blob gas kısa süreliğine “aşırı pahalı” hâle gelebiliyor. 30 Ekim’deki tarihî sıçrama tam olarak bu birleşik talep dalgasının sonucuydu.
“Gas Neden Bir Anda Uçuyor?”—Beş Teknik Tetikleyici
a) Eşzamanlı Rollup Yayınları
Birçok büyük rollup (ör. Base, Arbitrum, Optimism) benzer zaman dilimlerinde yoğun veri yayınladığında blob pazarı anlık dar boğaza giriyor. Bu sırada L2’de işlem ucuz kalmaya devam edebilir, ancak L1’e veri yazdırmanın bedeli (blob) uçabilir.
b) Airdrop/NFT Mint Dalgaları
Airdrop avı veya popüler NFT mint’leri, L2 ve L1’de kısa süreli tıkanıklık yaratır. Özellikle airdrop öncesi sybil avı ve snapshot koşullarında kullanıcıların seri işlem yapması ücret eğrisini yukarı taşır. (Genel mekanizma açıklaması.)
c) MEV Yoğunluğu
Fiyat dalgalanmalarında arbitraj botları ve likidasyonlar aynı blok alanı için daha yüksek teklif vererek gas fiyatlarını artırır; bu etki, kısa sürse de zirve değerleri belirler.
d) Köprüleşme (Bridging) ve L1-L2 Transferleri
ETF haber akışına paralel hedge/pozisyonlama adımları, farklı borsalar ve L2’ler arasında seri köprülemeler doğurabilir. Toplu köprülemeler L1’de yoğunluk yaratır; blob ve/veya base gas yükselebilir. (Genel mekanizma açıklaması; L2 istatistikleri bağlamı.)
e) Protokol/Yükseltme Beklentileri
Yükseltme dönemi (ör. Fusaka gibi yaklaşan sürümler) öncesi test ve aktivite artışı, geliştirici ekosisteminin deneme yayınları ve topluluk etkinlikleri geçici dalgalanmalara yol açabilir.
“Ama Geçen Ay Ücretler Rekor Düşüktü?”—Çelişki Değil, Yeni Normal
Veriler, 2025 sonbaharında ortalama işlem ücretlerinin çok düşük seyrettiğini, hatta alt gwei seviyelerinin görüldüğünü gösteriyor. Yani taban durum halâ ucuz; zirveler ise talep şoklarında geliyor. Bu iki olgu, çok boyutlu ücret piyasasının doğal sonucu.
EIP-4844 ile blob ve base gas ayrıştığı için, kullanıcılar gündelikte daha ucuz L2 deneyimi yaşıyor; ancak aynı anda birkaç büyük rollup veri yayınlayınca blob piyasası anlık ama sert tepki veriyor. Kısacası: düşük ortalamalar + keskin anlık zirveler yeni dönemin normali.
ETF’nin Sürdürülebilir Etkisi: Likidite Derinliği ve Gas Döngüleri
- Likidite derinliği: ETF’ler, geleneksel aracı kurumlar üzerinden ETH’ye erişimi kolaylaştırıp düzenli talep kanalları oluşturdu. Bu sayede fiyat şokları azaldığında dahi işlem hacimleri canlı kalabiliyor. (ETF onayı ve piyasaya etkisi bağlamı.)
- AUM büyümesi ve akım döngüleri: 2025 boyunca Ether ETF’lerinde dönem dönem giriş/çıkış döngüleri görüldü; bu dalgalar yaratım/itfa kaynaklı zincir hareketlerini tetikleyerek gas’ı kısa süreli şişirebiliyor. (Piyasa yorumu; güncel akışlara ilişkin genel bulgular.)
- Staking yasağı: ETF’lerin stake edememesi, fonların zincir üstü getiri peşinde kilitli arz yaratmamasını sağlıyor; likidite daha serbest dolaşımda, bu da aktivite döngülerini canlı tutuyor.
Kullanıcıya Etki: Maliyet Nasıl Yönetilir?
1) Zamanlama
Zirveler kısa sürer. Airdrop/NFT/memecoin gibi yoğunluk anları dışında işlem yapmak çoğu kullanıcı için maliyeti dramatik biçimde düşürür. (Genel mekanizma.)
2) L2’lere Yönelme
Gündelik transfer ve takaslarda L2 tercih ederek ortalama maliyeti kuruşlara indirmek mümkün. L2’lerde yoğunluk anında blob fiyatı sıçrarsa, birkaç dakika beklemek çoğu zaman yeterli.
3) Ücret Sınırı (Max Fee) ve İpuçları
Cüzdanlarda max fee ve priority fee parametrelerini dikkatle belirlemek; gereksizce yüksek priority vermekten kaçınmak, MEV yoğun anlarda fark yaratır. (Genel mekanizma.)
4) Özel RPC ve MEV-Koruma
Bazı cüzdanlar özel/MEV-korumalı RPC yolları sunuyor; bu yollardan gönderilen işlemler, rekabetçi ortamlarda daha öngörülebilir maliyetle bloklara girebiliyor.
Önümüzdeki Dönem: Yükseltmeler ve Gas Görünümü
Topluluk, Fusaka gibi yaklaşan yükseltmelerden blob ücretlerindeki aşırı dalgalanmayı yumuşatacak iyileştirmeler bekliyor. Hedef, veri kullanılabilirliği kapasitesini artırırken L1 güvenliğini ve L2 ölçeklenmesini birlikte optimize etmek. Kısa vadede talep şoklarında keskin sıçramalar görmeye devam etsek de, orta vadede yükseltmelerin zirveleri kısaltıp maliyet eğrisini istikrara kavuşturması beklenebilir.
Sonuç: ETF Çağı, Çok Boyutlu Gas Çağı
- ETF onayı Ethereum’u kurumsal sermaye ile kalıcı olarak buluşturdu; yaratım/itfa ve saklama döngüleri zincir üstü aktiviteyi yeni rejime taşıdı.
- EIP-4844 sonrası gas piyasası çok kanallı çalışıyor: Ortalama maliyetler düşük kalabilirken, blob tarafında L2 talebi patladığında rekor zirveler görülebiliyor.
- Kullanıcı stratejisi: Zamanlama, L2 tercihi, makul max fee ayarları ve MEV-korumalı yollar ile maliyet yönetimi mümkün.
Kriptomagic.com olarak değerlendirmemiz: ETF’ler uzun vadede likiditeyi derinleştirirken, gas tarafındaki “ani şoklar” altyapısal iyileştirmeler ile giderek daha kısa ve yönetilebilir hâle gelecek. Ancak eşzamanlı L2 yoğunlukları ve volatilite-MEV kümelenmeleri var oldukça, “ani sıçrama” senaryoları da gündemde kalacak.
