Piyasa Duyarlılığı Endeksleri: On-chain Verilerle Yönü Okumak
Kripto piyasasında “duyarlılık” (sentiment) tek başına fiyatın nereye gideceğini belirlemez; ancak doğru okunduğunda volatil anlarda yön tayini için güçlü bir pusula sağlar. 2025’te yatırımcılar, yalnızca sosyal medya veya haber akışına dayanmayan; zincir üstü (on-chain) metrikler ve türev piyasası verileriyle desteklenen piyasa duyarlılığı endekslerine daha fazla ağırlık veriyor. Bu yazıda, kriptomagic.com okurları için duyarlılığı ölçmede kullanılan temel göstergeleri, bunların nasıl bir araya getirileceğini ve pratik bir işlem akışına nasıl dönüştürülebileceğini, SEO uyumlu ve uygulanabilir bir çerçevede anlatıyoruz.
Duyarlılık Nedir? “Anlık Hava Durumu”, Trend ise “İklim”
Duyarlılık, yatırımcıların kısa vadeli korku/iyimserlik düzeyini anlatır; trend ise orta-uzun vadeli fiyat rejimidir. Bir endeks “aşırı korku” gösteriyorsa bu, tarihi olarak çoğu zaman ortalama üstü getiri potansiyeline işaret eder; ancak trend düşüşteyse tek başına alım sinyali değildir. Bu nedenle, duyarlılık okumaları trend filtresi (ör. 200D/100D MA üzeri-altı) ile birlikte değerlendirilmelidir.
Türev Piyasası Temelli Duyarlılık Göstergeleri
1) Fonlama Oranı (Funding Rate)
Sürekli vadeli (perp) sözleşmelerde fonlama oranı pozitife keskin sapıyorsa, long’ların baskın olduğuna ve aşırı iyimserliğe işaret eder. Negatif fonlama aşırı kötümserliği gösterir. Strateji olarak, aşırı pozitif dönemlerde fiyat yükselirken dahi risk azaltma; aşırı negatif dönemlerde ise trend filtre onaylı kademeli alım düşünülebilir.
2) Açık Pozisyon (Open Interest) ve Kaldıraç
Fiyatla birlikte OI da artıyorsa, yeni para ve kaldıraç akışıyla hareket destekleniyor demektir. Ancak OI rekor seviyelerdeyken fonlama aşırı pozitifse, likidasyon kırılmaları (long squeeze) riski yükselir. OI düşüşüyle birlikte sert fiyat hareketi, zorunlu tasfiyelerin devreye girdiğine işaret eder.
3) Temel/Spot Ayrışmaları (Basis) ve Vadeli Eğri
Perp ve vadeli/spot farkı (basis) aşırı şiştiğinde, prim avcılığı (cash-and-carry) stratejileri artar ve yükseliş ivmesi yorulabilir. Vadeli eğri contango’dan backwardation’a geçiyorsa, kısa vadeli riskten kaçış sinyali alınır.
4) Sipariş Defteri ve CVD (Cumulative Volume Delta)
CVD’nin yükselirken fiyatın yerinde sayması, absorpsiyon (satışların emilmesi) göstergesidir. Büyük alım/satım duvarları, kısa vadeli destek/direnç davranışını şekillendirir. Bu sinyaller tek başına kullanılmamalı, fonlama-OI ile çapraz doğrulanmalıdır.
On-chain Duyarlılık: Zincirin Anlattıkları
5) Borsa Giriş-Çıkışları (Exchange Netflow)
Borsalara net giriş artıyorsa satış baskısı potansiyeli yükselir; net çıkış cüzdanlarda birikime işaret eder. Dizginlenmiş borsa girişiyle yükselen fiyat, sağlıklı talep işaretidir.
6) Aktif Adresler ve İşlem Hacmi
Aktif adreslerde geniş tabanlı artış ve zincir üstü transfer hacminin büyümesi, organik benimseme ile ilişkilidir. Sadece kısa süreli sıçramalar, haber etkisiyle geçici euforia olabilir.
7) MVRV, SOPR ve NUPL
- MVRV (Piyasa Değeri / Gerçekleşen Değer): Aşırı yükseldiğinde, kâr alımlarının artması muhtemeldir. Düşük MVRV, değer alanı sinyali verir.
- SOPR (Spent Output Profit Ratio): 1’in üzeri kârla harcama, altı zararla harcama demektir. 1’e destek olarak dokunup yukarı dönmesi, yükseliş trendlerinde sağlıklı düzeltme göstergesidir.
- NUPL (Net Unrealized Profit/Loss): Kümülatif kâr/zarar hissiyatını yansıtır; aşırı kârlılık tepki satışlarını tetikleyebilir.
8) Balina Davranışları ve Cüzdan Kümeleri
Belirli büyük cüzdan kümelerinde kademeli birikim, fiyat dipleriyle çakıştığında güçlü duyarlılık dönüşleri görülür. Tersine, balinaların borsalara artan transferleri kırılganlık uyarısıdır.
9) Stablecoin Arz Oranı ve Alım Gücü
Dolaşımdaki stablecoin arzının büyümesi, kurşun barutu (dry powder) artışını simgeler. Borsalarda stablecoin bakiyelerinin yükselmesi, talep ateşleyici bir duyarlılık unsurudur.
Zincir Üstü + Türev Veriyi Tek Endekste Harmanlamak
Tek bir metrik nadiren tam resmi gösterir. Bu nedenle pek çok analist, aşağıdaki çoklu bileşenli bir duyarlılık kompoziti kurar:
- Trend Filtresi (Ağırlık %20): Fiyatın 100/200 günlük ortalamalara göre konumu.
- Fonlama & OI (Ağırlık %20): Aşırılık skorları (z-score) ile normalize.
- Borsa Netflow (Ağırlık %15): 7/30 günlük hareketli ortalamalara göre sapma.
- MVRV/SOPR (Ağırlık %15): Tarihsel bantlara göre 0-100 ölçekli puanlama.
- Aktif Adres & Hacim (Ağırlık %10): Organik ağ canlılığı.
- Stablecoin Gücü (Ağırlık %10): Borsa stablecoin bakiyeleri ve arz trendi.
- Orderbook/CVD (Ağırlık %10): Kısa vadeli dengesizlik ve absorpsiyon sinyali.
Her bileşen 0-100 arası puanlanır; kompozit duyarlılık endeksi 0-100 arası bir çıktı verir. 0-25: aşırı korku, 25-45: korku, 45-55: nötr, 55-75: iyimser, 75-100: aşırı iyimser. kriptomagic.com okurları için önerimiz, bu endeksi tek karar mekanizması değil, risk ağırlığını (pozisyon boyutu, kaldıraç, kâr alma aralıkları) ayarlamak için bir “rejim işareti” olarak kullanmaktır.
Sinyal Matrisi: Hangi Kombinasyon Ne Anlatır?
- (Fonlama ↑, OI ↑, Netflow ↔/↓, MVRV orta): Sağlıklı yükseliş rejimi; pozisyonlar korunur, stop seviyeleri güncellenir.
- (Fonlama ↑↑, OI rekor, Netflow ↑, MVRV yüksek): Aşırı iyimserlik + kâr realizasyonu riski; kaldıraç azalt, kademeli kâr al.
- (Fonlama ↓, OI ↓, Netflow ↓, SOPR ≈1’den zıplıyor): Zorunlu tasfiyeler sonrası toparlanma zemini; trend filtresi onaysa kademeli ekleme.
- (Stablecoin gücü ↑, aktif adres ↑, fonlama nötr): Taze alım gücü; kırılımlarda takip.
- (Orderbook’ta büyük satış duvarı + CVD zayıf): Kısa vadeli reddedilme riski; çekirdek pozisyon yerine taktik işlemler.
Risk Yönetimi: Duyarlılık Yanılırsa?
Duyarlılık okumaları haber şokları, düzenleyici gelişmeler veya büyük cüzdan taşımlarıyla aniden bozulabilir. Bu yüzden:
- Pozisyon Boyutu: Kompozit endeks 75+ ise kaldıraç azalt, 25- altındaysa kaldıraçsız/küçük adımlarla birikim düşün.
- Zaman Çeşitlemesi (DCA/TCA): Tek seferlik giriş yerine dilimlere böl; duyarlılığın oynaklığını yumuşat.
- Önceden Tanımlı Çıkış: Kâr hedefleri ve zarar kesler sipariş defterine yazılsa da, likidite boşluklarında kayabilir; bu nedenle erken uyarı için fonlama/OI sıçramalarını izle.
- Korelasyon Riski: Büyük paritede bozulma, altcoinlerde kalıcı hasara yol açabilir; endeksi piyasa geneli için okurken alt segment riskini ayrı ele al.
Uygulamalı Akış: Haftalık Rutin Nasıl Kurulur?
- Rejim Tespiti (Pazartesi): 200D/100D MA ve haftalık kapanış konumu; kompozit endekste rejim alanı (korku-nötr-iyimser).
- Aşırılık Tarama (Salı–Çarşamba): Fonlama ve OI z-score’ları; basis ve vadeli eğri kontrolü.
- On-chain Nabız (Perşembe): Borsa netflow, stablecoin bakiyesi, aktif adres ve SOPR bantları.
- Mikro Zamanlama (Cuma): Orderbook likidite cepleri ve CVD; haftalık kapanış öncesi taktik ayarlamalar.
- Raporlama (Hafta Sonu): İşlem günlüğü: hangi sinyal işe yaradı/yarım kaldı; kompozit ağırlıklarında optimizasyon.
Bu döngü, duygusal kararları prosesle değiştirir. kriptomagic.com okurları için önerimiz, bu rutini favori pariteler (BTC, ETH, majör L2’ler, yüksek hacimli altlar) özelinde küçük farklılaştırmalarla uygulamaktır.
Sık Yapılan Hatalar ve Nasıl Kaçınılır?
- Tek Metrik Fetişi: Sadece fonlamaya, sadece MVRV’ye bakmak yanlıştır. Çoklu doğrulama kullanın.
- Tersine Düşmek: Aşırı korkuda “daha da düşer” önyargısı; aşırı iyimserlikte “asla düşmez” yanılgısı. Kompozit skor + trend filtresi disiplin sağlar.
- Veri Gecikmesini Es Geçmek: On-chain metriklerin bazıları gecikmeli olabilir. Kısa vade için türev verileri, orta vade için on-chain göstergeleri ağırlıklandırın.
- Kaldıraç Şişmesi: Pozitif fonlama dönemlerinde yüksek kaldıraç, bir “long squeeze” ile kazançları siler. Risk limitleri şart.
Örnek Senaryo: Nötrden İyimserliğe Geçiş
- Trend filtresi: Fiyat, 200D MA’yı yeni kırdı.
- Fonlama: Nötr-hafif pozitif; OI artıyor ama tarihsel zirveden uzak.
- Netflow: Borsalardan 7 günlük net çıkış.
- SOPR: 1 seviyesini test edip yukarı dönmüş.
- Stablecoin gücü: Borsalarda artış.
- Orderbook: Üstte orta büyüklükte satış duvarları, CVD yükselişi destekliyor.
Aksiyon: Çekirdek pozisyon korunur; kırılmalarda küçük eklemeler yapılır; OI ve fonlama zıplarsa kâr alım bantları devreye girer. Bu, duyarlılığın kontrollü iyimserliğe geçtiği bir fazdır.
Kurumsal ve Bireysel İçin Farklılaşan Okumalar
- Bireysel yatırımcı genelde kısa vadeli sinyallere (fonlama, OI, orderbook) daha duyarlıdır.
- Kurumsal oyuncu trend + on-chain akış (netflow, stablecoin, MVRV/SOPR) kombinasyonuyla rejim bazlı risk ayarlar.
- Strateji seçimi portföy büyüklüğü, likidite toleransı ve raporlama baskısına göre değişir; fakat kompozit endeks yaklaşımı her iki profil için de ortak bir çatı sunar.
Sonuç: Duyarlılığı Pusula, Trendi Harita Yapın
Piyasa duyarlılığı endeksleri, tek başına bir “al-sat butonu” değil; risk ağırlığı ve pozisyon yönetimi için bir çerçevedir. Türev verileri ile on-chain metrikleri aynı masaya oturtup tarihsel bantlara göre normalize ettiğinizde, “gürültü” azalır, karar kalitesi artar. kriptomagic.com olarak tavsiyemiz, bu yaklaşımla disiplinli bir rutin oluşturmanız ve işlem günlüğünüzde sinyal-sonuç ilişkisinin kaydını tutmanızdır.
