Stablecoin Düzenlemeleri Sıkılaşıyor: MiCA, ABD ve Türkiye Yol Haritası
Özet bakış: 2025 itibarıyla stablecoin piyasası üç büyük regülasyon hattının etkisi altında şekilleniyor: Avrupa Birliği’nin MiCA rejimi, ABD’de GENIUS Act ile çerçevesi çizilen ödeme stablecoin rejimi ve Türkiye’de 2024’te yasalaşan ilk çerçevenin ardından 2025’te yayımlanan SPK tebliğleri ve MASAK düzenlemeleri. Bu yazıda, kriptomagic.com okurları için üç bölgenin güncel kuralları, zaman çizelgesi, operasyonel gereklilikler ve 2025-2026 dönemine yönelik stratejik sonuçları tek bir rehberde topluyoruz.
Neden “sıkılaşma” dönemi? Üç motivasyon
- Para politikası egemenliği: Dolar endeksli stablecoin’lerin küresel ödemelerde payını artırması, para ikamesi risklerini gündeme taşıyor. Bu nedenle AB, euro-tabanlı tokenları teşvik eden kullanım sınırları ve gözetim kurallarını devreye aldı; ABD ise “tam rezerve dayalı, gözetimli ödeme tokenı” modelini yasayla çerçeveledi.
- Tüketici koruması ve operasyonel risk: Teminat kalitesi, saklama, itfa (redeem) süreçleri, piyasa stresi altında likidite yönetimi ve ihraççı yönetişimi standartlaştırılıyor. AB tarafında EBA/ESMA koordinasyonunda “öncelik alanları” ve geçiş takvimi netleştirildi.
- Piyasa bütünlüğü ve AML/CFT: Kimlik doğrulama, şeffaflık ve kötüye kullanımın önlenmesi için aracılar ve ihraççılar özelinde daha ayrıntılı kurallar geliyor. Türkiye’de 2025 sonbaharında MASAK, uzaktan kimlik tespitini netleştiren ve sıkılaştırılmış tedbirler içeren düzenlemeler yayımladı.
AB’de MiCA: ART/EMT odaklı kurallar artık yürürlükte
Kapsam ve sınıflandırma. MiCA, stablecoin’leri iki ana sepete ayırıyor: ART (Asset-Referenced Token) ve EMT (E-Money Token). Stablecoin kurallarının 30 Haziran 2024 itibarıyla uygulanmaya başladığı, CASP (kripto hizmet sağlayıcı) ruhsat rejiminin ise 30 Aralık 2024’te genel olarak devreye girdiği resmî kaynaklarda açık.
Kullanım sınırları ve “significant” statüsü. AB, özellikle AB dışı para birimlerine referans veren büyük stablecoin’lerin günlük işlem adedi ve hacmine tavanlar getirerek euro-tabanlı tokenların kullanımını teşvik ediyor. Avrupa Parlamentosu çalışmaları ve otoritelerin kılavuzlarında, günlük işlem adedi ve EUR bazlı toplam değer için eşiğin aşılması halinde hacmi azaltma planı sunma yükümlülüğü gibi önlemler dikkat çekiyor.
Faiz yasağı ve AB-yerleşiklik. İhraççıların token bakiyelerine faiz/gelir ödemesi yasak; ayrıca AB içinde tüzel varlık kurulması ve pasaportlanabilir ruhsat rejimi vurgulanıyor. (Pratikte bu, küresel ihraççıların Avrupa pazarı için ayrı bir AB kuruluşu ve AB gözetimli itfa mekanizması kurmasını gerektiriyor.)
Denetim mimarisi ve geçişler. EBA, “önemli” (significant) ART/EMT ihraççılarına gözetim rehberliği yayımlarken; ESMA, MiCA uyumlu olmayan ART/EMT’lere ilişkin hizmet sunumuna dair uyarılarını 2025 başında yineledi. Üye ülkeler geçiş rejimlerini 1 Temmuz 2026’ya kadar yönetebiliyor.
Operasyonel sonuçlar (AB):
- Tam ve yüksek kaliteli rezerv: EMT’lerde itfa anında 1:1 nakit/T-bill benzeri varlıklarla karşılık.
- Gerçek zamanlı itfa politikası ve likidite stres testleri.
- Şeffaf teminat raporlaması (günlük/haftalık breakdown), bağımsız denetim.
- Pazarlama / etiketleme standartları ve faizsiz bakiye prensibi.
ABD: GENIUS Act ile ödeme stablecoin çerçevesi
Yeni yasa, yeni netlik. GENIUS Act (Temmuz 2025), ABD’de ödeme amaçlı stablecoin’ler için federal çerçeveyi oluşturdu. Yasa; tam rezerve dayalı varlıklar, gözetim, ifşa ve müşteri varlıklarının korunmasına odaklanan hükümler içeriyor. Uygulama ayrıntıları Federal Register süreçleriyle ilerliyor.
Piyasaya etkisi ve tartışmalar. Düzenlemenin, dolar talebini ve ABD Hazine kağıtlarına yönelimi artırarak stablecoin benimsenmesini hızlandırabileceği; fakat küresel ölçekte dolarlaşma ve egemenlik kaygılarını derinleştirebileceği öngörülüyor. 2025 yazında büyük varlık yöneticilerinden gelen uyarılar, düzenlemenin küresel ödeme sistemi üzerinde yaratabileceği yan etkileri gündeme taşıdı.
Siyasi süreç ve rekabet dinamiği. 2025 boyunca Senato’daki tartışmalar ve komite oylamaları, taslağın şekillenmesinde belirleyici oldu; yılın ilk yarısındaki bazı oylama engellerine rağmen, yaz aylarında yürürlüğe giren metinle birlikte federal çerçeve netleşti. (Bu başlık, 2025’in ilk yarısındaki siyasal müzakerelerle birlikte okunmalı.)
Operasyonel sonuçlar (ABD):
- Tam rezerv ve hızlı itfa zorunluluğu.
- Yanıltıcı sigorta beyanlarına açık yasak (ör. “FDIC güvencesi var” demek yasak).
- Yönetici/yetkili “fit & proper” incelemeleri, isimlendirme ve açıklama standartları.
Türkiye: 2024’te temel kanun, 2025’te detaylı tebliğler ve MASAK adımları
İlk çerçeve yasalaştı. 26 Haziran 2024’te TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve 2 Temmuz 2024’te duyurulan değişiklikle, kripto varlık hizmet sağlayıcıları SPK düzenleme ve denetimi kapsamına alındı; böylece Türkiye’de ilk kapsamlı yasal çerçeve oluştu.
İkincil düzenlemeler (SPK). 13 Mart 2025 tarihli Resmî Gazete (32840) ile III-35/B.1 (Kuruluş ve Faaliyet Esasları) ve III-35/B.2 (Çalışma Usul/Esaslar & Sermaye Yeterliliği) tebliğleri yürürlüğe girdi. Bu tebliğler; asgari sermaye, iç kontrol ve risk yönetimi, müşteri varlıklarının ayrıştırılması, saklama, bilgi sistemleri ve raporlama gibi alanlarda ayrıntılı hükümler getiriyor.
MASAK güncellemeleri. Eylül 2025’te MASAK, uzaktan kimlik tespiti ve sıkılaştırılmış tedbirler içeren düzenlemeleri duyurdu. Bu, platformların e-KYC süreçlerini yeniden tasarlamasını ve risk bazlı kontrolleri güçlendirmesini gerektiriyor.
Operasyonel sonuçlar (TR):
- Lisans/izin ve asgari sermaye şartları; uyum ve iç kontrol fonksiyonlarının tesisi.
- Müşteri varlıklarının ayrıştırılması, saklama güvenliği ve itfa/transfer süreçlerinde şeffaflık.
- Bilgi sistemleri, iş sürekliliği ve raporlama yükümlülükleri; uzaktan KYC standartları.
Karşılaştırmalı tablo: MiCA – ABD – Türkiye (2025)
- İhraççı gereklilikleri:
- MiCA: AB yerleşikli tüzel kişi, “significant” statü için ek sermaye/raporlama, faiz yasağı.
- ABD (GENIUS): Tam rezerv, itfa netliği, yanıltıcı sigorta iddialarına yasak, yönetişim taraması.
- Türkiye: Tebliğlerle asgari sermaye, iç kontrol, saklama, bilgi sistemleri ve raporlama standardı.
- Kullanım sınırları:
- MiCA: AB dışı para referanslı büyük stablecoin’lerde günlük işlem/adet-değer tavanları ve hacmi düşürme planı.
- ABD: Sınır yerine rezerv ve gözetim eksenli yaklaşım; pazar kullanımına sınırlama değil şeffaflık/koruma önceliği.
- Türkiye: Kullanım tavanı yerine kurumsal ve operasyonel gereklilikler; MASAK ile KYC/AML eşgüdümü.
- Zaman çizelgesi:
- MiCA: Stablecoin kuralları 30.06.2024, CASP rejimi 30.12.2024; ulusal geçişler 01.07.2026’ya dek.
- ABD: 07.2025’te yasa; uygulama ayrıntıları 09.2025 itibarıyla Federal Register süreçlerinde.
- Türkiye: 07.2024 yasama; 03.2025 SPK tebliğleri; 09.2025 MASAK güncellemeleri.
2025–2026 için kurumlara “uyum checklist’i”
- Rezerv mimarisi:
- ABD’ye açılacaksanız tam nakit/T-bill kompozisyonu, kısa vade, gün içi likidite planı.
- AB’de EMT/ART tipine göre karşılık, saklama ve faizsiz bakiye kuralı.
- İtfa ve operasyon:
- “T+0/T+1” itfa hedefleri, çoklu aracı banka mimarisi, kesinti/tıkanma anında acil durum prosedürü.
- Stres testleri ve “redeem at par” uygulamasının denetimle teyidi.
- Hukuki varlık ve lisans:
- AB pazarında AB-yerleşik ihraççı ve/veya e-para kurumu lisansı; pasaportlama planı.
- Türkiye’de III-35/B.1 & B.2 kapsamındaki asgari sermaye ve iç kontrol gereklilikleri.
- Açıklama ve pazarlama:
- ABD’de sigorta ima/iddiaları yasak; AB’de tüketiciyi yanıltmayan materyaller; Türkiye’de şeffaf risk uyarıları ve kayıt dışı faaliyetlerden kaçınma.
- KYC/AML ve veri:
- Türkiye’de uzaktan KYC ve risk bazlı izleme; AB ve ABD’de sürekli izleme ve şüpheli işlem raporları.
- Yönetişim ve “fit & proper”:
- Yönetici kadrolar için karakter/uygunluk incelemeleri; çıkar çatışması politikaları.
Yatırımcı açısından ne değişiyor?
- İtfa güvencesi ve şeffaflık artıyor: Rezerv kompozisyonu, itfa penceresi, saklama kurumları ve denetim raporları daha görünür olacak. Bu, krizi anlarında ayrışmayı artırabilir; güçlü ihraççılar premium, zayıflar indirim ile işlem görebilir.
- Bölgesel ayrışma: AB’de euro-tabanlı stablecoin’lerin ödeme tarafında daha çok öne çıkması beklenirken, ABD rejimi dolar tabanlı küresel kullanımın temellerini sağlamlaştırıyor.
Platform riski yerine kural riski: Türkiye’de lisans ve tebliğlerle platformların operasyonel standardı yükselirken, kullanıcılar için saklama/transfer süreçlerinde öngörülebilirlik artıyor. 2026 ufku: Ne beklemeli?
- AB’de geçişin tamamlanması: 1 Temmuz 2026 itibarıyla geçiş rejimleri kapanırken, MiCA ruhsatı olmayan aktörler için alan daralacak; pasaportlanmış oyuncuların pazar payı artabilir.
- ABD’de büyüme ve rekabet: GENIUS Act’in ikincil düzenlemeleri tamamlandıkça, bankalarla iş birliği yapan veya tam rezerv modelini en iyi yöneten ihraççılar ödeme pazarında avantaj sağlayacak.
- Türkiye’de kurumsallaşma: SPK tebliğleri ve MASAK düzenlemeleri, yerel saklama, yerel itfa kanalları ve veri yerelleştirme gibi başlıklarda sektöre yeni iş modelleri ve ortaklıklar getirebilir.
kriptomagic.com yorumu: “Regülasyon arbitrajı” yerine “çok bölgeli uyum”
Kısa vadede bazı oyuncular regülasyon arbitrajı arayabilir; ancak 2025 sonrası tablo, çok bölgeli uyum (multi-jurisdiction compliance) ve modüler rezerv yönetimini zorunlu kılıyor. İhraççıların ve borsaların AB-ABD-TR hatlarında farklı lisans, rezerv, açıklama ve pazarlama kurallarıyla tek ürün – çok politika yaklaşımına geçmesi gerekecek. Bu, maliyeti artırsa da uzun vadede güven ve benimsenmeyi derinleştirecek.
Sonuç
2025, stablecoin piyasası için “belirsizlikten netliğe” geçen kırılma yılı oldu. AB, MiCA ile kullanım sınırları ve “önemli ihraççı” gözetimini öne çıkarırken; ABD, GENIUS Act ile tam rezerv ve tüketici koruması odaklı bir çerçeve çizdi. Türkiye ise 2024’te yasanın kabulünün ardından 2025 SPK tebliğleri ve MASAK adımlarıyla yerel şeridi tamamlıyor. 2026’ya giderken oyunun adı; şeffaf rezerv, hızlı itfa, güçlü yönetişim ve çok bölgeli lisanslanma. kriptomagic.com olarak izleyeceğimiz metrikler: itfa hızları, rezerv raporlamasının derinliği, AB’de euro stablecoin pazar payı ve Türkiye’de lisanslı aktör sayısının artışı.
