Özet Bakış: Anahtarlar Kullanıcıda, Deneyim Uygulamada
Kripto cüzdanları iki uç arasında sıkışmıştı: ya aşırı teknik ve riskli (özel anahtar tek noktada), ya da saklama hizmetlerine bağımlı. Çok Taraflı Hesaplama (MPC) ve Hesap Soyutlama (ERC-4337) birleşimi, “anahtar güvenliği + uygulama benzeri deneyim” dengesini kurarak yeni standart hâline geliyor. Bu makalede; EntryPoint, Bundler, Paymaster ve sosyal kurtarma gibi 4337 bileşenlerinin MPC ile nasıl örtüştüğünü, güvenlik mimarisini, işletmesel/kullanıcı akışlarını ve 2025 yol haritasını kriptomagic.com perspektifiyle ele alıyoruz.
Neden Şimdi? Güvenlik–Kullanılabilirlik İkileminin Kırıldığı An
Web3’ün ana akım benimsenmesindeki en büyük fren, cüzdan deneyimiydi. Tek bir özel anahtara bağlı EOA (Externally Owned Account) modelinde:
- Kurtarma zayıftı: Seed kaybolduğunda varlıklar da kayboluyordu.
- Yetkilendirme esnetilemiyordu: Çoklu onay, cihaz sınırı, harcama limiti gibi kurallar protokol seviyesinde mümkün değildi.
- Ücret ödeme külfeti: Gas için her işlemde aynı zincirin yerel token’ına ihtiyaç vardı.
ERC-4337 bu darboğazları; hesap soyutlama ile sözleşme tabanlı cüzdanlara (smart account) standart bir yol açarak çözüyor. MPC ise özel anahtarın tek elde toplanmasını engelleyip parçalı (shard) güvenlik sunuyor. Birlikte çalıştıklarında hem “anahtar kaybetme korkusu” azalıyor hem de “uygulama benzeri sürtünmesiz UX” mümkün oluyor.
Kısa Tanımlar: MPC, AA ve ERC-4337
- MPC (Multi-Party Computation): Özel anahtar tek parçalı değildir; birden çok taraf/cihaz “hiçbir parçayı birleştirmeden” imzayı birlikte üretir. Tek nokta riski yerine dağıtık risk.
- Hesap Soyutlama (AA): İmza doğrulama ve işlem mantığı, EOA’dan çıkıp akıllı sözleşme cüzdana taşınır. İzinler, günlük limitler, beyaz listeler, çoklu imza kuralları sözleşmede tanımlanır.
- ERC-4337: AA’nın zincir değişikliği gerektirmeden uygulanması için standart yol: UserOperation, Bundler, EntryPoint, Paymaster gibi bileşenleri tanımlar.
ERC-4337 Mimarisi: EntryPoint, Bundler, Paymaster
- UserOperation: Kullanıcının “işlem isteği” paketidir; zincir dışı toplanır, EntryPoint’e iletilir.
- Bundler: Birçok UserOperation’ı birleştirir, tek bir zincir işlemi olarak gönderir.
- EntryPoint (sözleşme): Doğrulama ve yürütmeyi koordine eder, cüzdan mantığını çağırır.
- Paymaster: Gas ücretini kullanıcı adına üstlenebilir; kullanıcı, ERC-20 ya da harici bir ödeme yöntemiyle maliyeti kapatır. Böylece “gas yok, işlem yapamıyorum” bariyeri kalkar.
MPC Neyi Çözüyor? Tek Nokta Arızasını Ortadan Kaldırmak
Klasik modelde özel anahtarın çalınması = tüm varlıkların kaybı. MPC’de:
- Anahtar parçaları farklı cihazlarda/servislerde tutulur.
- Eşik imza ile (ör. 2/3, 3/5) parçalar bir araya gelmeden imza üretilir.
- Cihaz kaybı tek başına felaket değildir; diğer parçalar ve kurtarma politikasıyla erişim sürer.
- Kurumsal uyum: Operasyonel görev ayrımı (SoD), çoklu onay ve denetim izi (audit trail) uygulanabilir.
MPC + ERC-4337: Neden Birlikte Daha İyi?
- Esnek yetkilendirme: MPC’nin eşik imzası, 4337’nin sözleşme tarafındaki “policy” kurallarıyla birleşir. Örn. “Günlük 1 ETH üzeri transferlerde 2/3 eşik + yönetici onayı.”
- Kurtarma tasarımı: 4337’de sosyal kurtarma/guardian mantığı vardır; guardian’lar da MPC parçaları gibi düşünülebilir. Böylece hem sosyal hem kriptografik yedek birlikte çalışır.
- Gas sponsorluk: Paymaster ile kullanıcı uygulama benzeri deneyim yaşar; MPC’li çok cihazlı onay süreci arka planda güvenliği artırırken önde maliyet/dönüşüm bariyerini kaldırır.
- Cihaz çeşitliliği: Telefon, donanım cüzdanı, kurumsal HSM, tarayıcı eklentisi gibi parçaları karıştırıp daha dengeli risk profilleri oluşturabilirsiniz.
Kullanıcı Deneyimi: “Uygulamaya Gir, PIN’ini Gir, Gönder”
4337 + MPC ile hedef; “seed yazdırıp 12 kelime saklama” dönemini kapatıp, kullanıcıyı şu akışla buluşturmak:
- Hızlı onboarding: Telefon numarası/e-posta + cihaz PIN/biometri.
- Arka planda MPC anahtar oluşturma: Parçalar cihaza ve güvenli sunucu/HSM’ye yayılır. Seed gösterilmez.
- Cüzdan sözleşmesi deploy (isteğe bağlı): İlk transferde otomatik.
- Gas yok? Paymaster devrede.
- Riskli işlem? 2. cihaz onayı veya guardian tetikleme.
- Kurtarma: Telefon kayboldu; yeni telefonda kimlik kanıtı + guardian onayı + rate-limit ile güvenli açma.
Sonuç: Web2 uygulaması kadar sürtünmesiz, Web3 kadar egemen ve denetlenebilir bir deneyim.
Güvenlik Tehdit Modeli: Ne, Nasıl Kırılır?
- Tek cihaz ele geçirilirse: MPC eşiği nedeniyle yetmez; 2. parça ve/veya guardian gerekir.
- Sunucu/HSM sızdırılırsa: Eşik altı parçayla imza üretilemez.
- Guardian sosyal mühendislik: 4337 sözleşme tarafında bekleme süresi (time-lock) ve bildirim kanallarıyla azaltılır.
- Paymaster istismarı: Harcama limitleri, cihaz bağlama, davetli beta listeleri ve anomali tespiti (velocity check) ile yönetilir.
- Bundler/EntryPoint riskleri: Standart uyumluluğu, çoklu bundler, izleme ve zincir üstü doğrulamalarla çeşitlendirme.
Kurumsal Senaryolar: Politika Motoru ve Denetim İzi
- Politika/limitler: Departman bazlı günlük/işlem limiti, 2FA, coğrafi/IP kısıtları.
- İş akışı onayları: 2/3 MPC eşiği + CFO onayı + guardian zaman kilidi.
- Uyumluluk kayıtları: Her UserOperation için kim, ne zaman, hangi cihazla onayladı; zincir üstü/ dışı audit izi.
- Sigorta & saklama: MPC ile kendi kendine saklama (self-custody) yapılırken operasyon riski düşer; bazı poliçelerde primler düşebilir.
Geliştirici Perspektifi: Uygulama İçi Web3
- SDK katmanı: UserOperation oluşturma, bundler endpoint, paymaster API, imza soyutlama.
- 4337 uyumlu akıllı cüzdan şablonları: Guardian, cihaz kaydı, hız sınırlama, beyaz/karalisteler.
- Çok-zincir mimari: Aynı UX ile farklı L2/L3 ağlarında dağıtım; gas soyutlama + token sponsorluğu.
- Gözlemlenebilirlik: Transaction tracing, sponsor bütçe takibi, başarısız UserOp analizi.
- Risk kontrolleri: İmza oranı anomalisi, cihaz parmak izi, davranışsal skor (velocity, saat, konum).
Sosyal Kurtarma Tasarımları: Guardian’lar ve Politikalar
- Kişisel guardian: Aile/arkadaş, 2/3 onayla kurtarma.
- Kurumsal guardian: Destek masası + yöneticiler + otomatik time-lock.
- Cihaz bazlı guardian: Donanım cüzdanı ek guardian gibi çalışır.
- Kademeli erişim: İlk 24 saatte yalnız bakiyeye bak; transfer için 48 saat ve 2 guardian.
- Gizlilik: Guardian kimlikleri zincire açık edilmeyebilir; salt-hash veya gizli kayıtlarla korunabilir.
Ücret Deneyimi: Paymaster ile “Gas Yok” Akışı
- Yeni kullanıcı edinimi: Uygulama, ilk X işlemi sübvanse eder.
- Token ile ödeme: Kullanıcı ETH’si olmasa da stabil bir tokenla masrafları karşılar.
- İş modeli: Paymaster bütçesi; kampanya/segment bazlı kural setleri; kötüye kullanım tespit sistemi.
Performans ve Maliyet: Toplu İşleme ve L2’ler
4337’nin toplama (bundling) mantığı ve L2 ağlar:
- Daha hızlı onay ve düşük ücret → daha yüksek dönüşüm.
- Ölçeklenebilirlik → kampanya dönemlerinde işlem patlamaları yönetilebilir.
2025 Yol Haritası: Standartlaşma, Cihaz Çeşitliliği, Daha İyi UX
- Daha zengin 4337 cüzdan şablonları: Yerleşik limitler, abonelik ödemeleri, zamanlanmış transfer.
- Gelişmiş MPC altyapıları: Telefon + donanım + bulut HSM üçlemesi yaygınlaşacak.
- KYC/Regülasyon entegrasyonları: Kurumsal benimseme için zorunlu; gizlilik korumalı kimlik ispatları (zk-KYC) yükseliyor.
- Uygulama içi Web3: Kullanıcı fark etmeden on-chain hareket; “Web2-benzeri onboarding, Web3 güvenliği.”
- Riski ölçen sigorta ürünleri: MPC-AA kombinasyonunu puanlayıp poliçe fiyatlayan modeller.
Uygulama Kılavuzu: Başlamak İçin Pratik Adımlar
- Hedef kitleyi tanımlayın: Perakende kullanıcı mı, ekip cüzdanı mı, kurumsal hazine mi?
- MPC eşiklerini belirleyin: 2/3 mü 3/5 mi? Cihaz/sunucu dağılımı ve coğrafi ayrım nasıl olacak?
- 4337 cüzdan mantığını seçin/özelleştirin: Guardian sayısı, limitler, beyaz listeler, time-lock.
- Paymaster politikası yazın: Hangi kullanıcı segmenti için gaz sponsoru, hangi token’larla ödeme.
- Kurtarma prosedürü dokümante edin: Destek akışı, KYC kontrolleri, bekleme süreleri.
- Gözlem ve alarm kurun: Başarısız UserOp’lar, anomali imzaları, guardian çağrıları.
- Testnet → dar üretim → geniş yayılım: Kampanya dönemlerinde limitleri kademeli yükseltin.
Sonuç: Web3’te Ana Akım için “Güven + Sürtünmesiz UX” Formülü
MPC, özel anahtar riskini dağıtarak yangın riskini azaltır; ERC-4337 ise bu güvenliği gerçek hayattaki kullanıcı akışlarına tercüme eder: gas sponsoru, sosyal kurtarma, çok-cihaz onay, limitler, abonelikler… kriptomagic.com yaklaşımıyla; güvenlik, deneyim ve uyumluluğu aynı mimaride birleştiren projeler, 2025’te kullanıcı edinimi ve elde tutmada ayrışacak.
