On-Chain Duyarlılık Endeksleri: Piyasa Yönünü Zincir Üstü Verilerle Okumak
Kripto piyasalarında “duyarlılık” (sentiment) genellikle anketler, sosyal medya paylaşımları ve türev borsa verileriyle ölçülür. Ancak zincir üstü (on-chain) metrikler, fiyatın arkasındaki gerçek sermaye akışlarını, yatırımcı davranışını ve risk iştahını doğrudan blokzincir verisi üzerinden göstererek daha sağlam bir tablo sunar. Bu yazıda, on-chain duyarlılık endekslerini ve pratik kullanımlarını derinlemesine inceliyor; al–sat döngülerini, birikim/dağıtım fazlarını ve olası trend dönüş sinyallerini nasıl okuyabileceğinizi anlatıyoruz. İçerik, kriptomagic.com okurlarına yönelik, gerçek zamanlı analiz disipliniyle uyumlu bir “rehber” niteliğindedir.
Neden On-Chain Duyarlılık? “Fiyat Gölgesi” Değil, “Sermaye İzleri”
Fiyat; haber, likidite ve beklentileri bir araya getiren bir sonuçtur. On-chain ise bu sonucun arkasındaki nedenlere yaklaşır: coin’lerin hangi yaşta, kimler tarafından, hangi hızla ve hangi maliyet tabanından hareket ettiğini gösterir. Bu yüzden zincir üstü duyarlılık okuması:
- Teyit: Fiyattaki hareketin arkasında gerçekten sermaye akışı var mı?
- Uyumsuzluk: Fiyat yükselirken kâr realizasyonu hızlanıyor mu (negatif), yoksa birikim sürüyor mu (pozitif)?
- Döngü: Uzun vadeli yatırımcılar (LTH) dağıtıyor mu, kısa vadeliler (STH) panikle mi alıyor/satıyor?
sorularına yanıt vererek risk yönetimine katkı sağlar.
Çekirdek Duyarlılık Göstergeleri: Hangi Endeks Ne Söyler?
Aşağıdaki metrikler, pratikte en çok kullanılan on-chain duyarlılık sinyalleridir. Her biri tek başına bir “kutsal kâse” değildir; ancak birlikte okunduklarında piyasa yönüne dair güçlü bağlam sunar.
1) MVRV ve MVRV-Z: Kâr Balonu ve Fazlalık Isısı
- MVRV (Market Value to Realized Value), piyasa değerini gerçekleşmiş değere (maliyet tabanlarına) böler.
- Yüksek MVRV: Toplam kârlılık artmıştır, piyasa ısınabilir.
- Düşük MVRV: Ağın büyük kısmı zararda/kârsız; risk/ödül göreli olarak iyileşebilir.
- MVRV-Z z-skoru, MVRV’yi tarihsel dalgalanmayla normalize eder; aşırı coşku veya korku bölgelerini daha net gösterir. Duyarlılıkta aşırılık tespiti için idealdir.
2) NUPL (Net Unrealized Profit/Loss): Renklerle Duyarlılık Fazları
NUPL, toplam gerçekleşmemiş kâr/zararı ağın piyasa değerine oranlar. Piyasayı genellikle dört duygu fazına ayırır:
- İnanç/İnat (Hope/Fear) → İyimserlik (Optimism) → İnanç (Belief) → Coşku (Euphoria)
ve tersi yönde gerilim–kapitülasyon döngüleri. NUPL, duygu fazının konumunu takip etmenizi sağlar.
3) SOPR ve aSOPR: Zincir Üstü Kâr Realizasyonu Nabzı
- SOPR (Spent Output Profit Ratio) harcanan çıkışların kâr/zarar oranını ölçer.
- SOPR > 1: Ortalama işlem kârlı; yatırımcılar kâr realize ediyor → ralli sırasında sağlıklı kâr realizasyonu mı, yoksa tepeye yakın “aşırılık” mı?
- SOPR < 1: Zararda satış; dip bölgelerinde kapitülasyon işaretleri olabilir.
- aSOPR (ayarlanmış) kısa vadeli gürültüyü azaltır. Duyarlılıkta trend teyidi için kullanılır: Boğa trendinde aSOPR genellikle 1’in altına kısa süre sarkıp hızla geri döner (“dipten alım”).
4) SSR (Stablecoin Supply Ratio) ve Likidite İştahı
SSR, Bitcoin/Ethereum gibi varlıkların piyasa değerini stabil para arzına oranlar. Stabil para cephanesinin görece bolluğu:
- Düşük SSR: “Yan çizgide bekleyen” alım gücü yüksek → pozitif duyarlılık zemini.
- Yüksek SSR: Cephane zayıf → yükselişlerin sürdürülebilirliği sorgulanabilir.
SSR’nin borsa net akışlarıyla birlikte okunması, yakın vade talep/arz dengesini gösterir.
5) Borsa Net Akışları ve Rezervler: Satış Basıncı Radarları
- Exchange Netflow: Borsalara giriş artıyorsa potansiyel satış baskısı; çıkış artıyorsa saklama/soğuk cüzdan eğilimi ve birikim işareti.
- Borsa Rezervleri: Rezervlerin uzun süreli azalması yapısal bir arz sıkışmasına işaret edebilir.
6) Realized Cap HODL Waves ve Yaş Bantları: Kim Hareket Ediyor?
Harcanan çıktı yaş bantları (SOB, Spent Output Age Bands), hangi coin yaşlarının taşındığını gösterir:
- Genç coin hareketi: Kısa vadelilerin duyarlılığı belirgin.
- Yaşlı coin hareketi: LTH satışları → döngü zirvelerinde sıklıkla görülür, duyarlılıkta soğuma/dağıtım sinyali.
7) CDD (Coin Days Destroyed) ve LTH-Supply: Sabır Kırılıyor mu?
- CDD yükselişi, uzun süredir bekleyen coin’lerin harekete geçtiğini gösterir (dağıtım ihtimali).
- LTH-Supply ve STH-Supply eğrileri, birikim/dağıtım rejimini netleştirir:
- Boğa başlangıçlarında LTH-supply yataya/sınırlı çözülmeye, STH-supply artışına meyillidir.
- Zirve dönemlerinde LTH çözülmesi hızlanır.
8) Madenci Davranışı: MPI, Hash ve Ücret/Ödül
- MPI (Miner Position Index) ve madenci net akışları: Madencilerin satışa dönmesi, özellikle düşük ücret dönemlerinde ek satış baskısı yaratabilir.
- Ücret/Ödül oranı ve hash gücü trendi; ağ güvenliği ve faaliyet yoğunluğunu yansıtır. Duyarlılıkta “ağ sağlığı” kanalıdır.
9) NVTS, Puell Multiple, Thermo Caps: Tarihsel Aşırılık Kalibrasyonu
- NVTS (Network Value to Transactions Signal): Değeri, ağ içi işlem değer akışına göre değerlendirir.
- Puell Multiple: Madenci gelirlerinin tarihsel bandlara göre aşırılığını ölçer; “ısınma” ve “soğuma” çevrimlerinde faydalıdır.
- Thermo Caps (Isı tavanları): Tarihsel kümülatif ihraç değerini fiyatla karşılaştırarak uzun dönemli değerlenme/ısınma haritası sunar.
Endeksleri Birleştirmek: Çoklu Zaman Dilimi, Çoklu Sinyal
Tek metrik yerine sepet yaklaşımı duyarlılık okumasında isabeti artırır. Örnek bir çerçeve:
- Trend Teyidi (Günlük/Haftalık)
- Fiyat + aSOPR (1 seviyesi pivot) + MVRV-Z (aşırılık bantları)
- NUPL fazı ile duygu iklimi (iyimserlik–coşkuya ilerleme mi, yoksa inançtan şüpheye geri dönüş mü?)
- Likidite ve Cephane
- SSR + stabil para net akışları + borsa rezerv eğilimi
- Ağ ücretleri ve işlem sayısı (taleple ilişkili ısınma/soğuma)
- Arz Tarafı
- LTH vs STH supply trendi
- CDD, yaşlı coin hareketi ve HODL dalgaları
- MPI ve madenci satış davranışı
- Aşırılık/Devre Kesiciler
- NVTS, Puell Multiple, MVRV-Z üst bantları
- SOPR’da “kârda agresif deşarj” desenleri
Bu bloklardan en az üçünde aynı yönde sinyal oluştuğunda, duyarlılık yorumu istatistiksel olarak güçlenir.
Pratik Örnek Setleri: Nasıl Yorumlarsınız?
- Boğa Trendinde Sağlıklı Çekilme
- aSOPR kısa süreli <1 sarkıp hızla >1 döner; borsa çıkışları sürer; SSR düşük kalır.
- Yorum: Düşüşte “talep” hazır; duyarlılık pozitif kalıyor.
- Zirveye Yakın Isınma
- MVRV-Z üst banda tırmanır; CDD artar; yaşlı coin satışları belirginleşir.
- Yorum: Elde kâr yüksek, LTH dağıtımı başlıyor; duyarlılık aşırı coşkulu.
- Ayı Dibi Adayı
- SOPR <1’de kalıcılaşır; MVRV düşük bölgededir; borsa rezervleri azalır (çekiliş).
- Yorum: Kapitülasyon ve sessiz birikim birlikte; risk/ödül düzeliyor.
Kısa Vade ile Uzun Vade Arasında Köprü: Türev Verileriyle Senkron
Her ne kadar türev piyasaları on-chain dışında kalsa da duyarlılığı tamamlar:
- Açık pozisyon (OI) ve kaldıraç oranları aşırı şişmişse, SOPR’deki kâr deşarjıyla birlikte “fitil” yakabilir.
- Fonlama oranları aşırı pozitifken MVRV-Z yüksekliği, coşku + kaldıraç kombinasyonu demektir.
İdeal yaklaşım, zincir üstü zeminle türev aşırılıklarını çakıştırmaktır.
Uygulama: Portföy ve Zamanlama Disiplini
On-chain duyarlılık endeksleri zamanlama aracı değil; olasılık tabanı kurar. Kullanım prensipleri:
- Senaryo Tabanlı Plan: “MVRV-Z aşırılık + CDD artışı → kademeli kâr al; aSOPR 1’e test → dipten ekleme”; planlar önceden yazılır.
- Çoklu Zaman Dilimi: Günlük trend teyidi, haftalık döngü konumu, aylık aşırılık filtresi.
- Risk Paritesi: Duyarlılık negatifleştiğinde kaldıraç/pozisyon boyutunu düşür; pozitifleştiğinde kademeli artır.
- Aşırılıkta Tersine Dönüş: Euphoria bölgelerinde “defansif”, korku bölgelerinde “ofansif” konumlanma.
Sık Hatalar: Neden Yanılgıya Düşülür?
- Tek Metrik Fetişi: Sadece NUPL ya da sadece SOPR’a bakmak… Kombinasyon şart.
- Zaman Senkronu: Haftalık band sinyalini intraday işlemde kullanmak sık stop getirir.
- Korelasyonu Nedensellik Sanmak: SOPR yükseldi diye mutlaka düşüş gelmez; bağlam (MVRV, netflow, SSR) gerekir.
- Veri Kaynak Karışıklığı: Borsa dışı transferler ile borsa giriş/çıkışlarını ayırmamak duyarlılığı yanlış okutur.
Gelişmiş Okumalar: Zincir Üstü “Davranış”ın İncelikleri
- STH-MVRV ve LTH-MVRV kırılımları, hangi yatırımcı kohortunun baskın olduğunu gösterir.
- RHODL (Realized HODL) oranları, yaş bantlarındaki ısıyı “fiyat”la normalize ederek döngü fazını netleştirir.
- SOAB/SOAB-Value (Spent Output Age Bands – Value ağırlıklı) kısa/uzun vadelilerin göreli satış gücünü ortaya koyar.
- Mean/Median Transfer Value ve Yüksek Değerli İşlem Payı, kurumsal/whale aktivitesi için yararlı tamamlayıcıdır.
Operasyonel Rehber: Günlük Kontrol Listesi
- Trend: Fiyat + aSOPR (1 pivotu) + MVRV-Z bandı
- Likidite: SSR + stabil para net akışları + borsa rezerv eğrisi
- Arz Davranışı: LTH/STH supply trendi + CDD + yaşlı coin hareketi
- Aşırılık: NVTS/Puell + SOPR’da anomali
- Teyit: Borsa netflow ile zincir üstü transfer adres tipleri ayrımı
- Risk Eylemi: Sinyal kümelerine göre pozisyon/hedge ayarı
Bu kontrol listesi, alarm üretmek için değil; disiplinli okuma alışkanlığı kazanmak içindir.
Sonuç: Duyarlılığı Veriyle Zemine Oturtmak
On-chain duyarlılık endeksleri, piyasa anlatısını duygudan çıkarıp kanıta dayandırır. MVRV, NUPL, SOPR ve SSR gibi temel ölçütler; borsa rezervleri, HODL dalgaları, CDD ve madenci davranışıyla birlikte okunduğunda, fiyat hareketinin sürdürülebilirliği ve tükenmişliği hakkında güçlü ipuçları verir. Bu sinyalleri türev piyasası aşırılıklarıyla senkronlamak, risk–ödül profilini daha öngörülebilir hale getirir. Unutmayın: Amaç “dip–tepe” avlamak değil, olasılıklı üstünlük yakalamaktır. Disiplinli bir çerçeveyle, zincir üstü duyarlılık okuması stratejinize ölçülebilir bir omurga kazandırır.
