Stablecoin Düzenlemeleri Sıkılaşıyor: Borsalar ve Bankalar İçin Yol Haritası
Kripto piyasasının en kritik yapı taşlarından biri hâline gelen stablecoin’ler, 2024–2026 döneminde küresel ölçekte sıkı ve birbirine yaklaşan regülasyonlarla yeniden tanımlanıyor. Artık hem borsalar hem de bankalar için “bekle-gör” dönemi sona erdi; likidite yönetiminden rezerv kalitesine, müşteri varlıklarının saklanmasından büyük hacimli işlemlere özel limitlere kadar ayrıntılı kurallar yürürlüğe giriyor ya da son aşamaya geliyor. kriptomagic.com olarak, 2025 sonu itibarıyla borsalar ve bankalar açısından uygulanabilir bir uyum (compliance) yol haritasını; AB, ABD, Birleşik Krallık, Hong Kong, Singapur ve Basel standardı çerçevesinde derledik.
AB’de MiCA ile “ART/EMT” Çağı: Eşikler, Rezervler ve Raporlama
Avrupa Birliği’nde MiCA kapsamında stablecoin’ler iki başlık altında ele alınıyor: varlık referanslı tokenlar (ART) ve elektronik para tokenları (EMT). Bu çerçevenin stablecoin hükümleri 30 Haziran 2024’te uygulanmaya başladı; 2025 boyunca ikincil mevzuat (RTS/ITS) ve rehberlerle ayrıntılandı. Borsalar ve ihraççılar için şeffaflık, yetkilendirme ve gözetim süreçleri sıkılaşıyor.
“Önemli (significant) stablecoin” eşiği ve günlük işlem hacmi gibi göstergeler yakından izleniyor. EBA ve ESMA’nın yayımladığı teknik standartlar; rezerv kompozisyonu, likidite gereklilikleri, raporlama sıklığı ve metodolojilerini detaylandırıyor. Özellikle rezerv varlıklarının vadesi, kalitesi ve erişilebilirliğine yönelik hükümler borsaların listeleme kriterlerine de doğrudan yansıyor. EBA, 2025 sonbaharında Komisyon’un taslak değişikliklerine ilişkin görüşlerinde likidite standartlarının seyreltilebileceğine dair endişelerini açıkça kayda geçirdi; bu da ihraççıların ve borsaların politikalarını temkinli güncellemeleri gerektiğine işaret ediyor.
ESMA ve Avrupa Komisyonu’nun 2025 başındaki ortak bildirimi, MiCA’ya uyumsuz ART/EMT teklif ve pazarlamalarına karşı gözetimin sertleşeceğini ayrıca vurguladı. Bu çizgi, borsaların AB içinde AB yetkili ihraççısı olmayan stablecoin’leri nasıl konumlandıracağına dair riskleri artırıyor: listeleme, eşleştirme motoru ayarları, uyarı ekranları ve coğrafi kısıtlara kadar uzanan bir dizi pratik önlem gündemde.
Birleşik Krallık: FCA–BoE İkilisi ile “Ödemeye Uygun Stablecoin” Rejimi
Birleşik Krallık’ta FCA, 2025 içinde yayımladığı istişare metinlerinde (örn. CP25/25) fiat teminatlı, ödemeye uygun stablecoin tanımını, backing (teminat) yönetimi, operasyonel dayanıklılık ve yönetişim başlıklarını detaylandırdı. Nihai kurallar 2026’da beklenirken, ödeme sistemlerine entegrasyon Bank of England’ın eşgüdümünde değerlendiriliyor. Bu geçiş sürecinde Birleşik Krallık’ta hizmet veren borsalar için emaruz kalma, saklama ve pazarlama kurallarının AB’ye yakınsayacak biçimde katılaşması bekleniyor.
Borsalar açısından çıkarım net: rezerv kanıtı ve teminat şeffaflığı olmadan pazarlama/sunum yapmak zorlaşacak; yerel ihraç/yerel gözetim vurgusu güçlenecek. Bankalar içinse ödeme sistemleriyle entegrasyon ve müşteri fonlarının korumasına ilişkin hükümler, stablecoin saklama ve takas hizmetlerini bankacılık benzeri bir denetime tabi kılıyor.
ABD: 2025’te Federal Çerçeve – GENIUS Act ve Eyalet–Federal Oyun Planı
2025 yazında GENIUS Act ile ABD’de ödemeye dönük stablecoin alanında federal bir ana iskelet ortaya çıktı. Federal–eyalet iş birliği, eyalet lisanslı ihraççılarla federal gözetim arasında iş bölümü tesis etmeyi, rezerv açıklamaları, fit-and-proper değerlendirmeleri ve tüketici korumalarını standartlaştırmayı hedefliyor. Buna paralel, Kongre’de state payment stablecoin rejimlerinin eşdeğerlik kriterlerini ve uyumsuzluk hâllerini çerçeveleyen metinler de tartışma konusu oldu.
Siyasî süreçte dalgalanmalar yaşansa da (komite onayları, oylama ertelemeleri ve parti içi itirazlar), 2025 boyunca ilerleyen düzenleme gündemi borsalar ve bankalar için federal düzeyde netleşen bir yol oluşturdu: büyük bankaların doğrudan ihraç, saklama veya ödeme altyapısı entegrasyonu gibi roller üstlenmesi artık daha öngörülebilir bir lisans/denetim mantığına bağlanıyor.
Hong Kong: Lisans Rejimi Yasalaştı, Bankalar Sahnede
Hong Kong 2025’te Stablecoins Bill’i geçirerek fiat referanslı stablecoin ihraççıları için lisans rejimini yasalaştırdı. HKMA, 2024’teki “sandbox” sonrası 2025’te başvuru sürecini ve rehberleri netleştirdi. Bu çerçevede büyük bankaların ortak girişimler kurarak lisans başvurusuna hazırlandığı görülüyor. Borsalar için anlamı: lisanslı ihraççılara erişim, rezerve ilişkin üçüncü taraf doğrulamalar ve AML/CFT standartlarının sıkı uygulanması. Bankalar içinse saklama, ödeme ve dağıtım kanallarında rekabet kızışıyor.
Singapur: MAS’ın “Tek Para Birimine Peg’li” Çerçevesi
MAS 2023’te nihai hâlini verdiği tek para birimine sabitlenmiş stablecoin rejimini 2026’ya giderken uygulamaya alacak şekilde kademelendirdi. Rejim, yalnızca SGD veya G10 para birimine peg’li ve Singapur’da ihraç edilen stablecoin’lere “MAS düzenlemeli stablecoin” rozetini veriyor. Bu model, rezerv kalitesi, itfa hakkı, T+… likidite ve yönetişim başlıklarında sektörün referans noktası konumunda. Singapur’da faaliyet gösteren borsalar için etiketleme/uyarı, rezerv raporlama ve şikâyet/itfa süreçlerinin kullanıcı arayüzüne gömülmesi bekleniyor.
Basel Standardı: Bankalar İçin Sermaye, Limit ve Açıklama Yükümlülükleri
Basel Komitesi’nin kripto varlık maruziyetlerine ilişkin standardı, bankaların stablecoin maruziyetlerini “Grup 1b” (uygun yapıdaki tokenlar, belirli koşullarda) veya “Grup 2” (daha yüksek risk ağırlığı) kapsamında ele alıyor. 2026’dan itibaren bankaların kripto maruziyetlerini açıklama şablonları devreye giriyor; sektör temsilcileri 2025 boyunca bazı hükümler için hedefli ayarlama ve gecikme talep etti. Pratik sonuç: Bankaların bilançosunda stablecoin tutmanın sermaye maliyeti ve limit yönetimi netleşiyor; saklama ve ödeme hizmetleri için operasyonel risk ve üçüncü taraf bağımlılıkları ayrıca denetleniyor.
Borsalar İçin 10 Maddelik Uyum Kontrol Listesi
- Listeleme Politikası: MiCA/UK/MAS/HKMA uyumluluğu, ihraççı yetkisi ve rezerv şeffaflığı doğrulaması olmadan listelemeye son. Significant eşiği ve günlük işlem hacmi tetikleyicilerine karşı gerçek zamanlı izleme.
- Rezerv Kanıtı Entegrasyonu: İhraççılardan bağımsız denetim raporları ve ayrıntılı rezerv dökümleri alın; kullanıcıya UI içinde sunun.
- Coğrafi Uygunluk: AB’de MiCA dışı ART/EMT’lere kısıtlama/uyarı; Birleşik Krallık’ta “regulated stablecoin” etiketine göre filtreleme.
- İtfa ve Kriz Senaryoları: İtfa kapıları, likidite tamponları ve acil durum duyuruları için otomasyon. (MiCA likidite ve rezerv bileşimi RTS/ITS’lerine uyum.)
- Pazarlama ve İddialar: Rezerv, itfa ve istikrar iddialarında kanıt zorunluluğu; yanıltıcı ihraççı isimlerine karşı filtre. (ABD’de komite aşamasında tartışılan hükümler örnek teşkil etti.)
- AML/CFT ve Seyahat Kuralı: Yasal bölgelerin gerektirdiği KYC, TRAVEL RULE ve sınır ötesi uygunluk kütüphaneleri. (HKMA/MAS çizgisi sert.)
- Piyasa Kötüye Kullanım Önlemleri: Sabit pariteyi etkileyebilecek likidite manipülasyonlarına dair izleme (depeg/rep eg analizleri).
- Veri Raporlama: MiCA kapsamındaki işlem sayısı/değeri metrikleri için EBA şablonlarına uyumlu raporlama.
- Saklama Ayrışması: Müşteri stablecoin varlıklarını fonlardan ayrı ve itfa öncelikli akışla yönetme. (AB/UK çizgisi uyumlu.)
- Kullanıcı Arayüzü Etiketleri: “MiCA uyumlu”, “MAS düzenlemeli”, “HK lisans başvurulu” gibi doğrulanmış rozetler ve risk uyarıları.
Bankalar İçin 10 Maddelik Uyum Kontrol Listesi
- Sermaye ve Limitler: Stablecoin maruziyetini Grup 1b/Grup 2 ayrımına göre sınırlayın; 1.250% risk ağırlığı gibi hükümler için iç politika oluşturun.
- Açıklamalar (Pillar 3): 2026 açıklama şablonlarına hazırlık; varlık türü, karşı taraf ve operasyonel risk metrikleri için veri ambarı kurgusu.
- Saklama Hizmeti: Müşteri varlıkları için segregasyon, soğuk-sıcak cüzdan politikaları ve anahtar yönetimi.
- Ödeme Entegrasyonu: UK’de “fiat-backed regulated stablecoin” ile ödeme kullanımına dönük PSR değişikliklerine hazır mimari.
- İhraç Seçeneği: ABD’deki çerçeve ile banka destekli stablecoin ihraç olasılıklarını değerlendirin; rezerv şeffaflığı ve itfa SLA’larını sözleşmeye bağlayın.
- Likidite ve Rezerv Kalitesi: MiCA ve yerel düzenlemelerde aranan kısa vadeli, yüksek kaliteli enstrümanlara öncelik verin; vade uyumu ve stres testleri şart.
- Üçüncü Taraf Riskleri: Bulut sağlayıcıları ve saklama teknoloji ortakları için outsourcing çerçevesi; iş sürekliliği tatbikatları.
- Uyum Organizasyonu: Kıdemli yönetici sorumlulukları, fit-and-proper ve üyelik/komite yapıları (UK/US çizgisi).
- Pazarlama/İddia İncelemesi: “%100 güvenli” vb. ifadeler için hukuk/uyum ön onayı; hatalı beyanlara yaptırımlar sıkılaşıyor.
- Sınır Ötesi Uyum: AB–UK–US–APAC arasında pasaportlanamayan düzenlemeler için ürün/kanal bölünmeleri.
Piyasa Dinamikleri: Kurumsal Geçiş, Banka–Fintek İşbirliği ve “Lisanslı İhraççı” Dönemi
Regülasyonların sıkılaşması, stablecoin pazarını lisanslı ihraççıların domine ettiği, banka destekli ürünlerin çoğaldığı bir yapıya taşıyor. Hong Kong’da bankaların ortak girişimlerle lisans başvurusunda bulunması; Birleşik Krallık’ta ödeme altyapılarına entegrasyonun planlanması; ABD’de federal çerçevenin netleşmesi; AB’de MiCA gözetiminin sertleşmesi bu tabloyu güçlendiriyor. Sonuç olarak borsalar; tek tuşla itfa, rezerv görünürlüğü, uyumlu etiketleme ve bölgesel ürünleşme alanlarında rekabete hazırlanmalı. Bankalar ise saklama + ödeme + ihraç üçlüsünü, Basel sermaye ve açıklama yükümlülükleriyle birlikte yeniden kurguluyor.
kriptomagic.com Yorumu: 2026’ya Kadar “Gölge Regülasyon”dan “Açık Rejim”e
2025 sonu itibarıyla tablo net: 2026 dönemeci, bankaların açıklama yükümlülükleri ve UK/SG nihai kural metinleriyle birlikte stablecoin’lerin gerçek anlamda finansal sisteme entegrasyonunu hızlandıracak. “Gölge regülasyon” döneminin yerini; lisanslı ihraççılar, net rezerv kuralları, güçlü itfa mekanizmaları ve kamusal şeffaflıkla açık bir rejim alıyor. Borsalar için pazar yerinden finansal altyapıya evrilme; bankalar için müşteri talepleri ile denetim gereklilikleri arasında optimum denge kurma zamanı. Yol haritası net: şeffaf rezerv + itfa disiplini + bölgesel lisans.
